หลักหมุดที่ดินเป็นสิ่งบ่งชี้แนวเขตที่ดินตามโฉนดที่ดิน โดยหลักหมุดจะต้องอยู่ภายในที่ดินที่เจ้าของที่ดินครอบครองอยู่ หากหลักหมุดหายหรือถูกเคลื่อนย้ายออกไป จะทำให้ไม่สามารถระบุแนวเขตที่ดินได้อย่างถูกต้อง
ในกรณีที่เพื่อนบ้านไถ่ที่ดินแล้วทำให้หลักหมุดหาย เจ้าของที่ดินแปลงเดิมสามารถดำเนินการ ดังนี้
- แจ้งความดำเนินคดีกับเพื่อนบ้าน โดยแจ้งความต่อพนักงานสอบสวนว่าเพื่อนบ้านได้กระทำการเคลื่อนย้ายหลักหมุดที่ดินโดยมิชอบด้วยกฎหมาย โดยการกระทำดังกล่าวถือเป็นความผิดตามประมวลกฎหมายที่ดิน มาตรา 67 ฐานเคลื่อนย้ายหลักเขตที่ดินโดยไม่ได้รับอนุญาต
- ยื่นคำร้องต่อศาลเพื่อขอให้ศาลสั่งให้เพื่อนบ้านคืนหลักหมุดที่ดิน โดยศาลจะพิจารณาจากหลักฐานต่าง ๆ เช่น โฉนดที่ดิน เอกสารคำร้อง คำให้การของคู่ความ เป็นต้น หากศาลเห็นว่าเพื่อนบ้านได้กระทำการเคลื่อนย้ายหลักหมุดที่ดินโดยไม่ได้รับอนุญาต ศาลจะมีคำสั่งให้เพื่อนบ้านคืนหลักหมุดที่ดินแก่เจ้าของที่ดินแปลงเดิม
- รังวัดที่ดินใหม่ โดยเจ้าของที่ดินแปลงเดิมสามารถยื่นคำร้องต่อกรมที่ดินเพื่อขอให้กรมที่ดินดำเนินการรังวัดที่ดินใหม่ โดยกรมที่ดินจะดำเนินการรังวัดที่ดินใหม่และออกหนังสือรับรองแนวเขตที่ดินใหม่ให้เจ้าของที่ดินแปลงเดิม
นอกจากนี้ เจ้าของที่ดินแปลงเดิมยังสามารถเรียกร้องค่าเสียหายจากเพื่อนบ้านได้ โดยค่าเสียหายที่อาจเรียกร้องได้ ได้แก่
- ค่าเสียหายจากการเคลื่อนย้ายหลักหมุดที่ดิน
- ค่าเสียหายจากการเสียโอกาสในการใช้ประโยชน์จากที่ดิน
- ค่าเสียหายจากการเสียชื่อเสียงหรือเกียรติยศ
ดังนั้น หากหลักหมุดที่ดินหายหรือถูกเคลื่อนย้ายออกไป เจ้าของที่ดินควรดำเนินการตามขั้นตอนต่าง ๆ ข้างต้น เพื่อปกป้องสิทธิของตนตามกฎหมาย
