ที่ดินตาบอด คือ ที่ดินแปลงหนึ่งซึ่งถูกที่ดินแปลงอื่นล้อมรอบจนไม่มีทางออกถึงทางสาธารณะได้ หรือมีทางออกถึงทางสาธารณะได้ แต่ต้องข้ามสระ บึง หรือทะเล หรือที่ชันสูงกว่าระดับที่ดินกับทางสาธารณะมาก
ทางจำเป็น คือ ทางที่เจ้าของที่ดินตาบอดได้สิทธิผ่านที่ดินแปลงอื่น เพื่อออกไปสู่ทางสาธารณะ หรือ ไปที่อื่นก็ได้ การได้สิทธิทางจำเป็น เกิดจากเหตุ 2 ประการ คือ
- การได้มาโดยอายุความ : ใช้ทางอย่างเปิดเผยมาเป็นเวลา 10 ปี โดยไม่มีใครคัดค้าน และมีเจตนาจะที่ได้สิทธิในการใช้ทางนั้น
- การได้มาโดยทางนิติกรรม : ทำความตกลงกับเจ้าของที่ดินเพื่อใช้ทาง อาจมีการจ่ายค่าตอบแทนหรือไม่ก็ได้ *ต้องจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ มิฉะนั้น ถือว่าไม่สมบูรณ์
สิทธิและหน้าที่ของเจ้าของที่ดินตาบอด
- เจ้าของที่ดินตาบอดมีสิทธิใช้ทางจำเป็นได้ตลอดไป เว้นแต่จะโอนที่ดินตาบอดนั้นไปให้ผู้อื่น
- เจ้าของที่ดินตาบอดต้องเสียค่าทดแทนให้แก่เจ้าของที่ดินที่ล้อมอยู่ ในการใช้สอยทางจำเป็น
- เจ้าของที่ดินตาบอดต้องบำรุงรักษาทางจำเป็นให้อยู่ในสภาพดี
ข้อกำหนดในการขอใช้ทางจำเป็น
- เจ้าของที่ดินตาบอดต้องยื่นคำร้องต่อศาลเพื่อขอใช้ทางจำเป็น ระบุรายละเอียดเกี่ยวกับที่ดินตาบอด ที่ดินที่ล้อมอยู่ และสภาพทางจำเป็นที่ต้องการใช้
- ศาลจะพิจารณาคำร้องและกำหนดวิธีการใช้ทางจำเป็น โดยคำนึงถึงความจำเป็นของเจ้าของที่ดินตาบอด และผลกระทบต่อเจ้าของที่ดินที่ล้อมอยู่
เจ้าของที่ดินบางท่านอาจเคยประสบกับสถานการณ์ที่ถูกที่ดินของคนอื่นปิดล้อมจนไม่มีทางเข้า-ออก ปัญหาเหล่านี้ก่อให้เกิดความไม่สะดวก จะสามารถดำเนินการอย่างไร จะขอให้เจ้าของที่ดินข้างเคียงเปิดทางให้ได้หรือไม่และจะต้องดำเนินการอย่างไร ร่วมค้นหาคำตอบจาก สำนักงานคุ้มครองสิทธิและช่วยเหลือทางกฎหมายแก่ประชาชน สำนักงานอัยการสูงสุด ในรายการอัยการช่วยได้ ตอน ที่ดินตาบอด ทางจำเป็น จัดทำโดย สำนักงานคุ้มครองสิทธิและช่วยเหลือทางกฎหมายแก่ประชาชน ร่วมกับ สำนักสารนิเทศและประชาสัมพันธ์ สำนักงานอัยการสูงสุด
