ในกรณีที่ญาติยืมเงินแล้วเสียชีวิต ทายาทมีสิทธิและหน้าที่ในการชำระหนี้แทนผู้ตาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1624 ดังนี้
“ผู้รับมรดกย่อมรับมรดกพร้อมทั้งสิทธิและหน้าที่ของผู้ตายไปด้วย”
ดังนั้น ทายาทจึงมีสิทธิและหน้าที่ในการชำระหนี้แทนผู้ตาย เว้นแต่ผู้ตายได้ยกเว้นไว้โดยพินัยกรรม หรือหนี้นั้นเกิดจากการประพฤติชั่วของผู้ตาย
ในกรณีนี้ หากทายาทไม่ยอมชดใช้หนี้ ผู้ที่เป็นเจ้าหนี้สามารถดำเนินการบังคับคดีเอากับทรัพย์สินของทายาทได้ โดยต้องยื่นคำร้องขอบังคับคดีต่อศาลที่มีเขตอำนาจพิจารณาคดี
เมื่อศาลมีคำสั่งอนุญาตบังคับคดีแล้ว เจ้าพนักงานบังคับคดีจะดำเนินการยึดทรัพย์สินของทายาท และนำทรัพย์สินไปขายทอดตลาดเพื่อชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้
ทั้งนี้ ในกรณีที่ทรัพย์สินของทายาทไม่เพียงพอชำระหนี้ทั้งหมด เจ้าหนี้จะได้รับการชำระหนี้เพียงเท่าที่ทรัพย์สินของทายาทมีอยู่เท่านั้น
นอกจากนี้ หากเจ้าหนี้เห็นว่าทายาทมีทรัพย์สินเพียงพอชำระหนี้ แต่ทายาทไม่ยอมชำระหนี้ เจ้าหนี้สามารถยื่นคำร้องต่อศาลขอให้ศาลสั่งให้ทายาทชำระหนี้ได้ โดยศาลจะมีคำสั่งพิจารณาให้ตามความเหมาะสม
สำหรับขั้นตอนในการบังคับคดีเอากับทรัพย์สินของทายาท มีดังนี้
- ยื่นคำร้องขอบังคับคดีต่อศาลที่มีเขตอำนาจพิจารณาคดี
- แนบเอกสารประกอบคำร้อง ได้แก่
- สำเนาหนังสือทวงถามหนี้
- สำเนาสัญญากู้ยืมเงิน
- สำเนาสูติบัตรของผู้ตาย
- สำเนาทะเบียนบ้านของผู้ตาย
- สำเนาทะเบียนบ้านของทายาท
- ศาลจะมีคำสั่งอนุญาตบังคับคดีหรือไม่ ขึ้นอยู่กับการพิจารณาว่าเจ้าหนี้มีสิทธิในการบังคับคดีหรือไม่
หากศาลอนุญาตบังคับคดี เจ้าพนักงานบังคับคดีจะดำเนินการยึดทรัพย์สินของทายาท และนำทรัพย์สินไปขายทอดตลาดเพื่อชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้
ทั้งนี้ ในกรณีที่เจ้าหนี้ประสงค์จะยื่นคำร้องขอให้ศาลสั่งให้ทายาทชำระหนี้เพิ่มเติม สามารถทำได้ภายใน 3 ปี นับแต่วันที่ศาลมีคำสั่งอนุญาตบังคับคดี
